Ergens ten westen van Maashees staat een toren. Moeilijk zichtbaar, want de toren is omringd door hoge bomen, die ruim boven de toren uitkomen en daardoor de toren aan het zicht onttrekken. Waarom staat deze toren hier, en wat is zijn betekenis? Om die vraag te beantwoorden, laten we Maria van Dorst aan het woord, in wier tuin de toren staat: “De toren is een luchtwachttoren uit de periode van de koude oorlog en is in 1952 neergezet om vijandelijke vliegtuigen, die onder de radar vlogen te signaleren.”
De koude oorlog is een ongewapende strijd waarbij getracht wordt door middel van een wapenwedloop en veel propaganda de tegenstander te intimideren. In dit geval gaat het om Rusland en Amerika. De term koude oorlog is voor het eerst genoemd door George Orwell, de schrijver van het boek ‘1984’. Na de Tweede Wereldoorlog bleven de twee machtsblokken de door hen bevrijde gebieden onder hun invloedssfeer, Rusland had de ideologie van het communisme, Amerika met het vrije westen had als ideologie de democratie en het kapitalisme, houden. Het is nooit tot een gewapend conflict gekomen tussen beide machtsblokken, maar het heeft er soms wel om gespannen. De angst voor een Russische inval bestond wel degelijk.
De overheid richtte twee soorten militaire uitkijkdiensten op, namelijk het Korps Luchtwachtdienst (KLD) en de Mijnenuitkijkdienst (MUD). Naast de militaire verdediging bestond een civiele verdediging, die diende tot bescherming van en hulp aan de bevolking.
Dat was de Bescherming Bevolking (BB). Voor de militaire luchtwachtdienst werden aan de oostgrens van ons land 276 observatieposten geplaatst, deels op hoge gebouwen en deels op speciaal daarvoor gebouwde torens. De observatieposten werden in tijden van crises bemand door wachters, die geleerd hadden hoe de silhouetten van vijandelijke vliegtuigen eruitzien. Signaleerden zij een toestel, dan belden zij naar Volkel en daar stegen dan een of meer straaljagers op om het betreffende vijandelijke toestel naar buiten onze landgrens te begeleiden. “In de praktijk is er nooit een crisissituatie geweest, die aanleiding gaf om wachters in de toren te plaatsen”, aldus Maria.
Door snellere vliegtuigen en verbeterde radar verloren de luchtwachttorens hun functie en betekenis. De meeste werden gesloopt na 1968, nu zijn er nog negentien over, ook die van Maashees. De toren is niet zomaar te bezoeken, maar ieder jaar tijdens de monumentendagen stelt Maria van Dorst de toren open voor bezoek.
Dit jaar vallen de Open Monumentendagen op 14 en 15 september. Dan zijn er tevens kunstenaars uit de omgeving aanwezig om hun werken te tonen: Madelon Klippert (edelsmid), Trudy Michels (visuele vormgeving), Eric van Maarschalkerwaard (beeldende kunst) en Toon Janssen (houten sculpturen). De open dagen zijn alleszins de moeite waard om toren en kunstenaars te bezoeken. Het adres is Broekweg 2 in Maashees.
